آنیلوکس نوردی است مشبک که به منظور انتقال مرکب یا هر مایع دیگری (چسب، وارنیش و...) به کلیشه در چاپ فلکسو مورد استفاده قرار میگیرد، البته نورد آنیلوکس در چاپ های دیگر از جمله افست نیز کاربرد دارد. آنیلوکس های امروزی عمدتا از جنس سرامیک می باشند و سطح آن ها به صورت سلول ها و حفره های بسیار ریز با اشکال هندسی منظم و با فاصله های مشخص می باشد که شکل و عمق این حفرات در آنیلوکس های مختلف تفاوت است. آنیلوکس باید سطح بسیار مقاومی داشته باشد که دچار خوردگی، زنگ زدگی و سایش نشود، چرا که سطح آنیلوکس در تماس مستقیم با تیغه دکتر بلید و کلیشه قرار دارد و نباید سطح آن در اثر تماس مداوم با تیغه دچار آسیب شود چون هر گونه آسیب دیدگی و تغیر در سطح آنیلوکس در طول چاپ به صورت لکه هایی نمایان شده و در فواصل مختلف در چاپ به چشم میخورد و پدیده ناخوشایندی میباشد. آنیلوکس های سرامیکی در کنار هزینه بسیار بالا دارای مقاومت نسبتا خوبی هستند و چون از جنس سرامیک میباشند دچار خوردگی و زنگ زدگی نمیشوند. فرایند ساخت آنیلوکس های سرامیکی به روش پلاسما می باشد در حالی که آنیلوکس های قدیمی تر از جنس کروم بوده و در واقع نورد آهنی هستند که کروم بر روی آن کوت شده است و مسلما مقاومت آنیلوکس های سرامیکی را نداشته و براحتی دچار آسیب میشدند.
سطح انیلوکس ها از نزدیک دارای حفرات بسیاری است که این سلول ها و حفرات سطح آنیلوکس توسط لیزر و یا حکاکی ایجاد میشود، سلول های ایجاد شده در سطح هر آنیلوکس زاویه خاصی دارد به این صورت که سلول های سطح یک آنیلوکس ممکن است دارای زاویه 45 درجه باشد و آنیلوکس دیگر30 درجه و یا 60 درجه. اخیرا در بیشتر آنیلوکس ها زاویه قرارگیری 30- 60 درجه برای سلول های روی انیلوکس متداول تر بوده، علت آن را میتوان به انتقال مرکب بیشتر به سطح کلیشه نسبت داد، برای انجام چاپی با کیفیت باید در انتخاب آنیلوکس مناسب با نوع ترام و تصاویر چاپی دقت شود، چرا که سلول های موجود در سطح هر انیلوکس علاوه بر اینکه تعداد متفاوتی دارند حجم و یا عمق متفاوتی هم دارند که همگی پارامتر های مهم در انتقال مرکب به کلیشه و در نهایت کیفیت خروجی چاپ می باشند و اهمیت این مورد بیشتر در مناطق ترام یک تصویر خود را نشان میدهد در مقایسه با نواحی تنپلات که جزییات کمتری دارد.
برای مثال شاید با این پدیده مواجه شده باشید، در مواردی که ترام تصویر چاپی بسیار پایین یا ریز است، ترام در آن قسمت به صورت نقطه ای دیده میشود و در مقایسه با ترام های دیگر اصطلاحا حالت پرکردگی دارد، علت عمده این حالت انتخاب آنیلوکس نامناسب است چرا که ترام کلیشه به داخل حفره آنیلوکس وارد می شود و مقدار مرکب بیشتر از حد معمول به سطح چاپ شونده در آن نقطه منتقل میگردد و موجب میشود ترام این قسمت به خوبی و به وضوح دیده نشود، پس بایستی به این نکات به ظاهر ساده اما بسیار مهم در ابتدای چاپ و حین چاپ نیز توجه شود، در مواردی ممکن است آنیلوکس انتخابی برای یک فرایند چاپ از نظر دانش و مهارت اپراتور چاپ و ناظر چاپ درست و به جا باشد اما نرخ تخلیه مرکب از آنیلوکس به کلیشه و در نهایت خروجی چاپ آنگونه که قابل انتظار است نباشد، این مورد از عوامل مختلفی سر چشمه میگیرد، که از جمله آن معیوب بودن تیغه دکتر بلید، بالانس نبودن فشار ها، سرعت چاپ نا مناسب (بسیار بالا یا بسیار پایین) و تمیز نبودن حفرات آنیلوکس و... می تواند باشد، اگر مورد آخر که مربوط به حفرات آنیلوکس می باشد را مورد بررسی قرار دهیم به این صورت است که پس از مدتی که آنیلوکس مورد استفاده قرار می گیرد مقداری از مرکب چاپ در داخل حفره انیلوکس باقی میماند و به مرور زمان و کار بیشتر با آنیلوکس، انتقال مرکب کم شده و کیفیت چاپ کاهش مییابد یا رنگ مرکب مورد نظر به خوبی در چاپ نشان داده نمیشود، برای حل این مسئله بایستی آنیلوکس های چاپخانه به صورت دوره ای و منظم شسته شود تا مرکب باقی مانده در حفرات آن خارج شود. برای شست و شوی انیلوکس ها از دستگاه ها وحلال های مختلف استفاده می شود که متداول ترین آن استفاده از دستگاه شست و‌شوی نورد آنیلوکس تحت عنوان حمام اولتراسونیک با شوینده مخصوص و دمای بالا میباشد.
در این مقاله سعی شد توضیحات مختصر و کلی در مورد نورد آنیلوکس و اهمیت آن در چاپخانه مورد اشاره قرار گیرد، بی شک دنیای چاپ و خصوصا جایگاه آنیلوکس ها در صنعت چاپ بسیار گستره و مهم است که اشاره به تمام نکات در قالب این مقاله غیر ممکن بوده و در مقالات بعدی مورد اشاره قرار خواهد گرفت.
متخصصین شرکت فام تک صنعت چاپ با شرکت در دوره های علمی و عملی معتبر و تجریبات خود در طی سالیان گذشته در زمینه انتخاب و استفاده بهینه از انیلوکس مناسب به سطح بالایی رسیده اند که این امر در کیفیت چاپ لیبل های تولیدی این شرکت که در بازار موجود هستند کاملا مشهود است .
زیبا فتحی
